Functioneel analytische psychotherapie (FAP) is een relatief nieuwe vorm van gedragstherapie die voortkomt vanuit de toegepaste gedragsanalyse en zich primair richt op het optimaal gebruikmaken van de therapeutische interactie tussen cliënt en therapeut, zoals het zich in de therapiesessie zelf voortdoet. Verondersteld wordt dat daarmee de meest directe vormen van bekrachtiging kunnen voordoen, waardoor de therapeutische impact het sterkst zal zijn.
Binnen FAP wordt gestreefd naar een therapeutische relatie waarin de cliënt kan experimenteren met nieuw gedrag in een veilige omgeving. De therapeut observeert het (verbale) gedrag van de cliënt, en interpreteert het in termen van zogenaamde functionele analyses: wat zijn de situationele aspecten waarin het gedrag zich voordoet, en wat zijn de bekrachtigers die het in stand houden? Vervolgens kunnen elk van deze onderdelen beïnvloed worden, om te onderzoeken wat het effect is op het functioneren. In de praktijk kan dit betekenen dat bijvoorbeeld een subasertieve cliënt uitgedaagd wordt om zich assertief te gedragen richting de therapeut zelf (in plaats van dit alleen buiten de deuren van de therapieruimte te oefenen).
Functioneel-analytische psychotherapie is een soort van psychotherapeutische behandeling die zich richt op het uitreiken van gedragspatronen en hun functionaliteit en op hun benadering op basis van de positieve relatie tussen therapeut en patiënt als mechanisme voor gedragsverandering bevorderen naar meer adaptief gedrag en overtuigingen , evenals het belang van taal.
Het is een vorm van therapie die deel uitmaakt van het repertoire van gedragstherapeutische therapieën van de derde generatie. Aangezien de rest van dit soort therapieën rekening houdt met de context waarin het gedrag plaatsvindt, richt het zich op interpersoonlijke relaties als een mechanisme om het leven van de patiënt te verbeteren en hecht hij groot belang aan de sociale omgeving en communicatie als elementen die de problemen voortbrengen en die op hun beurt het probleem kunnen oplossen.
Het probeert niet de symptomen te behandelen, maar de oorzaak dat ze verschijnen . Hoewel het deel uitmaakt van de cognitief-gedragsmatige stroom, benadert en integreert het concepten en ideeën uit andere stromingen zoals psychodynamisch of systemisch.
De basis van functionele analytische psychotherapie is te vinden in wat het onderwerp doet en zegt in de sessie zelf, die het mogelijk maakt om aspecten van hun prestaties in het echte leven te zien. Zijn gedrag in overleg en de problemen die het manifesteert, zijn representatief voor degenen die buiten het gedrag handelen.